Aan de Minister van Buitenlandse Zaken en voorzitter van de EU
De heer B.R. Bot
Postbus 20061
2500 EB Den Haag

Amsterdam, 9 november 2004

Onderwerp: European Neighbourhood Policy en Israël

Geachte heer Bot,

Door middel van deze brief willen wij onze bezorgdheid uitspreken over de European Neighbourhood Policy (ENP) in relatie tot Israël. Onlangs heeft de EU het “Strategy Paper for European Neighbourhood Policy” uitgebracht. Dit beleid zal aan de deelnemende landen waaronder Israël vèrgaande privileges en samenwerkingsmogelijkheden bieden op het gebied van handel, verkeer van personen, culturele en wetenschappelijke uitwisseling etc.

In het kader van het ENP agendeert U voor de vergadering van Europese ministers van Buitenlandse Zaken (GAERC) van 22 november a.s. onder andere het actieplan voor Israël. Inzage in dit actieplan is ons naar wij begrepen in dit stadium niet gegund. Gezien de huidige politieke context maken wij ons echter bijzonder veel zorgen over de inhoud en implicaties van dit actieplan.

Bij de aanvang van het Nederlandse voorzitterschap van de EU liet U weten dat U een actieve rol wilt spelen bij het vinden van een oplossing voor het Israëlisch-Palestijnse conflict. Als voorbode daarvan reisde U voor de zomer twee maal naar het Midden Oosten om er premier Sharon en president Arafat te ontmoeten. Sindsdien hebben wij geconstateerd dat de EU weliswaar verbale vermaningen doet aan het adres van Israël, maar in feite Israël’s gedrag beloont door lucratieve samenwerkingsovereenkomsten met dit land aan te gaan c.q. in het vooruitzicht te stellen. In de tijd van het Nederlands voorzitterschap van de EU hebben wij de volgende ontwikkelingen kunnen waarnemen:

- Juli:
- Het Internationaal Gerechtshof verklaart dat de Muur die Israël in Palestina bouwt illegaal is; Israël moet de bouw ongedaan maken, de veroorzaakte schade compenseren, en de wereldgemeenschap moet ervoor zorgen dat dit gebeurt
- De EU eist dat Israël het advies van het Internationaal Gerechtshof uitvoert
- Israël verklaart het advies van het Internationaal Gerechtshof niet te zullen uitvoeren en gaat door met voltooien van de muur
- De EU sluit een samenwerkingsovereenkomst met Israël inzake het Galileo project

- Augustus:
- De EU stemt vóór de VN/AV resolutie A/RES/ES –10/15 die het advies van het Internationaal Gerechtshof inzake de muur overneemt

- September:
- U ontmoet uw Israëlische collega de heer Shalom en informeert hem dat de EU niet zal stemmen voor sancties tegen Israël wegens Israël’s niet naleven van de VN resolutie tegen de muur

- Oktober:
- De Nederlandse regering zal premier Sharon ontvangen voor een werkbezoek in Nederland na hem daartoe te hebben uitgenodigd
- Premier Sharon stelt zijn werkbezoek uit omdat hij het te druk heeft met Gaza
- Israël start een grootschalig offensief in Gaza. Tengevolge van dit offensief lieten tussen 29 september en 15 oktober 133 Palestijnse burgers het leven, waaronder 26 kinderen jonger dan 18 jaar; 430 personen raakten gewond; 235 huizen werden beschadigd, 85 daarvan werden met de grond gelijk werden gemaakt etc (B’Tselem 18 oktober 2004)
- De EU eist dat de Israëlische operaties in Gaza onmiddellijk worden beëindigd, en zegt dat eenzijdige terugtrekking uit Palestijns gebied (het “disengagement plan”) geen substituut kan zijn voor een tweestaten oplossing. Toegevoegd wordt dat de EU vasthoudt aan de grenzen van 1967
- De Israëlische regeringsadviseur de heer Weisglass verklaart openlijk dat het disengagement plan bedoeld is om het vredesproces te bevriezen: “The disengagement is actually formaldehyde, it supplies the amount of formaldehyde that is necessary so there will not be a political process with the Palestinians” (Haaretz 6-10-04). De Israëlische regering weerspreekt de verklaring van de heer Weisglass en zegt zich nog altijd te scharen achter de z.g.Routekaart naar Vrede. Geheel in tegenstelling hiermee noemt premier Sharon het Gaza plan het enige plan, en verzoekt zijn ministers de Routekaart niet meer te noemen (Haaretz 7-9-04)
- Hoofd buitenlands beleid van de EU de heer Solana noemt vijf voorwaarden waaraan het Israëlische “disengagement” plan moet voldoen: 1) het moet plaatsvinden in de context van de Routekaart; 2) het moet een stap betekenen in de richting van een tweestaten oplossing; 3) het moet niet voorzien in overbrenging van de kolonisten naar de Westoever; 4) er moet sprake zijn van een georganiseerde en onderhandelde overdracht van verantwoordelijkheden aan de Palestijnse Autoriteit; 5) Israël faciliteert het herstel en de wederopbouw van Gaza
- De EU presenteert het “Strategy Paper for European Neighbourhood Policy” dat voorziet in politieke dialoog met Israël en aan dit land vèrgaande privileges toekent
- Premier Balkenende weigert in zijn naam een door Israël gerooide eeuwenoude Palestijnse olijfboom te herplanten in Palestijns gebied. Hij plant echter wel een olijfboom in Israël.
- De Israëlische Knesset gaat akkoord met premier Sharon’s voorstel tot ontmanteling van de Israëlische nederzettingen in Gaza.

- November:
- De EU ministers van Buitenlandse zaken bespreken op 22 november het ENP actieplan voor Israël

Op grond van het bovenstaande concluderen wij dat de woorden van de EU ten aanzien van oplossing van het Israëlisch-Palestijnse conflict niet sporen met zijn daden. Wij constateren verbale vermaningen aan het adres van Israël in combinatie met verregaande privileges. Ook Israël’s uitlatingen en daden zijn allerminst eenduidig. Naar onze overtuiging zal de door Israël gekozen vorm van “disengagement” niet tot vrede kunnen leiden. Dit alles baart ons als Nederlanders en Europeanen ernstig zorgen.

Naar onze overtuiging bevindt het Israëlisch-Palestijnse conflict zich momenteel in een cruciale fase. Indien de wereldgemeenschap nu niet krachtig optreedt zal een Palestijnse staat binnen de grenzen van 1967 de facto onmogelijk zijn door zijn opdeling in geïsoleerde gebieden. Het Palestijnse volk zal, omsingeld door de muur en door gebrek aan bestaansmogelijkheden, nog meer in de diaspora zal worden gedreven. De ondertekenaars van deze brief, en met ons zeer vele anderen in Nederland en Europa, vinden dit een ondragelijke gedachte. Wij kunnen het met name niet verdragen dat onze leiders uit onze naam medeverantwoordelijk zijn voor een dergelijk lot voor de Palestijnen, door gebrek aan krachtdadig optreden in de lijn van het internationaal recht.

Wij hebben de EU reeds eerder gevraagd om het Associatieverdrag en/of het Verdrag van wetenschappelijke samenwerking met Israël op te schorten, als signaal dat de EU ook aan Israël eisen stelt en de eigen verdragen serieus neemt (m.n. de mensenrechtenparagraaf van het Associatieverdrag). Wij voorzien dat door de European Neighbourhood Policy de band tussen Israël en de EU verder zal worden aangehaald, iets dat Israël als een positieve beloning zal ervaren. Wij vragen U daarom met klem om Israël in het kader van het ENP geen privileges toe te kennen, maar uitsluitend de politieke dialoog aan te gaan. Wij vragen de EU om voorafgaande condities te stellen, en zeker niet over te gaan tot voor Israël lucratieve vormen van samenwerking voordat Israël de VN resoluties uitvoert inclusief het advies van het Internationaal Gerechtshof, de bezetting beëindigt en zijn verantwoordelijkheid neemt voor de Palestijnse vluchtelingen.

Wij gaan ervan uit dat onze voorstellen door U worden meegenomen in de vergadering van 22 november en derhalve kunnen bijdragen aan uw voornemen een actieve rol te spelen bij het vinden van een rechtvaardige oplossing voor het Israëlisch-Palestijnse conflict.
Graag ontvangen wij van U een reactie met daarin een toelichting op het EU beleid inzake het ENP, zoals vastgesteld op 22 november.

Hoogachtend,

Namens de 22 organisaties die deze brief steunen,

Wim Lankamp
Voorzitter Nederlands Palestina Komitee

Annex: Lijst van organisaties die deze brief steunen

1. Amstelveens Vredescafé
2. Een Ander Joods Geluid (EAJG )
3. Euro- Mediterraan Centrum Migratie en ontwikkeling EMCEMO
4. Haags Vredes Platform
5. Humanistisch Vredesberaad
6. International Forum for Justice and Peace (IFJP)
7. Internationale Socialisten (IS )
8. Komitee Marokkaanse Arbeiders in Nederland (KMAN)
9. Landelijke Studenten Vakbond (LSVB )
10. Palestijnse Gemeenschap Nederland (PGN )
11. Palestijnse Raad
12. Steuncomité Israelische Vredesgroepen en Mensenrechtenorganisaties (SIVMO )
13. Stichting Hope
14. Stop de Bezetting (SDB)
15. Tiye International
16. Vrije Academie Den Haag
17. Vrijwillige International Aktie (VIA-Nederland)
18. Vrouwenalliantie
19. Vrouwen in het Zwart
20. Werkgroep Keerpunt
21. Werkgroep Vrede Raad van Kerken, Leusden